Binnen de contextuele benadering staat de balans van geven en ontvangen in relaties centraal. Dit wordt ook wel geduid als “de relationele ethiek”.
De Hongaars-Amerikaanse psychiater Ivan Boszormenyi-Nagy (1920-2007), de grondlegger van dit gedachtegoed, ontwikkelde een manier van werken die een dimensie toevoegde aan de al bestaande vormen van hulpverlening. Deze dimensie gaat behalve van de feiten, de gevoelens en de ontstane (machts)verhoudingen, vooral uit van de “ethiek” die binnen een gezin of familie leeft. Hierbij gaat het met name om hoe vertrouwen en betrouwbaarheid door mensen aan elkaar wordt doorgegeven en ontvangen. Iedereen is verbonden met anderen binnen een familie en maakt deel uit van een netwerk van geven en ontvangen. Wat beweegt je om iets te doen of na te laten in relatie tot de ander? Hoe stem je op elkaar af? Wat heeft ieder nodig en kan dit ook ontvangen of gegeven worden? Hoe kan er weer beweging in een gestagneerde balans komen? Hoe kunnen mensen weer aanspreekbaar worden voor de belangen van de ander? Hoe kunnen zij komen tot verbondenheid in vrijheid?
Het zelfvertrouwen van mensen groeit door te kunnen geven en zorgen. Mensen hebben het nodig om te ontvangen, maar ook om te kunnen geven. Door te geven verdienen we namelijk ook weer recht op zorg door anderen. Dit wordt wel constructief recht genoemd. Als wat iemand heeft gegeven, gezien en ontvangen wordt, durft de persoon iemand te zijn, waar anderen rekening mee houden. Er groeit vertrouwen in zichzelf en de ander.
Ieder mens houdt onbewust bij wat gegeven en wat ontvangen is. Het is nodig dat er een zekere balans ontstaat, maar vanzelfsprekend hebben kinderen het meer nodig om eerst te ontvangen en blijven sommige relaties altijd asymmetrisch.
Wanneer iemand onrecht is aangedaan of niet ontvangt waar hij normaal gesproken recht op zou hebben, ontstaat een tekort. Ook wanneer iemand niet heeft mogen geven of bijdragen aan het welzijn van anderen, of wanneer er teveel is gegeven zonder dat dit is gezien en erkend, ontstaat er een tekort. De balans van geven en ontvangen raakt teveel uit evenwicht. Dit tekort wordt door Nagy ook wel aangeduid als een onbetaalde rekening, een tegoed wat nog ingevorderd of opgeeist kan worden.
Dit wordt in de contextuele benadering ook wel “destructief recht” genoemd.
