Ze had het pas opgebiecht. Haar verliefdheid voor die ander en de heftige gevoelens die ze al een paar maanden had. ‘Als ik niet met jou was getrouwd weet ik zeker dat wij heel goed bij elkaar zouden passen.’
Hij had het nogal kalm opgenomen. Voelde zich in eerste instantie zelf tekortschieten omdat zij niet bij hem terecht had gekund. Haar gevoelens, daar voelde hij zich altijd al onmachtig bij. Oplossingsgericht was hij en nuchter. Praten over gevoelens hadden ze bij hem thuis trouwens nooit gedaan.
Met drie tieners zag zijn toekomst er plotseling heel anders uit. Hij besefte hoe vreemd het eigenlijk was dat hij eerst zo rustig bleef. Alsof het niet tot hem doordrong. Zij was erg overstuur geweest. Bang dat ze op de ingeslagen weg niet meer terugkon, dat ze nooit deze gevoelens voor hem zou kunnen krijgen. En wat dan?
‘Dat hij belazerd was, leek niet tot haar door te dringen’. Tot hemzelf trouwens ook niet. Pas nadat hij er met een vriend over had gesproken, landde het bericht van haar vreemdgaan pas echt. Woest was hij. Dagen had hij gehuild. Hij kon zich niet meer herinneren wanneer hij voor het laatst gehuild had.
Het vertrouwen was weg. Zomaar opeens, terwijl ze al 20 jaar samen waren. Diezelfde week kwam hij erachter dat er nog veel meer was gebeurd. Hij vond berichten en foto’s die hem schokten. Nadat hij haar ermee geconfronteerd had, waren er nog meer geheimen boven tafel gekomen. Al langer had zij een dubbel leven geleid, een leven waarvan hij geen deel uitmaakte. Al die tijd was ze eigenlijk al bij hem ‘weg’, waren haar gedachten en gevoelens bij een ander geweest.
Regelmatig kloppen mensen bij mij aan voor relatietherapie omdat er een derde in het spel is (geweest). Als de verhalen aan het licht komen, is in een klap het vertrouwen weg, ook als mensen de langste tijd van hun huwelijk een goede relatie hebben gehad.
In deze tijd waarin alles voor het oprapen ligt op sociale media en vreemdgaan zelfs wordt aangemoedigd en er openlijk reclame voor is, lijkt het steeds uitzonderlijker te worden om het bij één partner te houden.
Het is in een land een teken van beschaving om met één man of vrouw getrouwd te zijn. Het is zelfs bij de wet geregeld om dit te waarborgen. Het denken hierover verschuift. Steeds meer mensen geven toe aan hun emotionele en erotische verlangen om daar meerdere partners bij te betrekken. Een opvallende ontwikkeling is dat openlijk, met medeweten (en soms medewerking) van de partner, allerlei vormen van seksuele activiteiten ontstaan: triootjes, met behulp van porno en soms gewelddadige vormen van intimiteit. De wederzijdse goedkeuring zou ontrouw moeten voorkomen. Opmerkelijk is dat dit niet het geval is en dat zelfs in een open non-monogame relatie wordt vreemdgegaan.
Esther Perel schrijft hierover in haar boek Liefde in verhouding. Als psychotherapeut en geliefd TED Talk spreekster, onderzoekt zij ontrouw. Zij probeert antwoorden te vinden op vragen als: waarom gaan mensen vreemd? Waarom bedriegen redelijk gelukkige mensen elkaar? Waarom doet ontrouw zoveel pijn? Haar betrokkenheid en begrip is groot. Zonder oordeel verplaatst zij zich in ieders beleving. Inmiddels kloppen er veel mensen bij haar aan die, ondanks hun open verhouding met meerdere partners, opnieuw aanlopen tegen vreemdgaan.
Wat is een algemeen aanvaarde definitie van trouw? Wanneer kom je in de gevarenzone? Wanneer moet waar de grens getrokken worden die voor beide acceptabel is? Perel onderzoekt dit tot in detail en gaat ver in het oprekken van de grenzen. Zij is overstag gegaan wat betreft het verkennen van de mogelijkheid om met meerdere partners een gezin te vormen. Zij kan zich voorstellen dat dit soms meer wenselijk is dan alles als een kaartenhuis in elkaar te laten storten.
Sue Johnson, klinisch psycholoog en relatiedeskundige, denkt daar anders over. Zij is de ontwikkelaar van Eft-relatietherapie, waar het gaat om het (opnieuw) opbouwen van betrouwbaarheid, veiligheid en liefdevolle verbondenheid. Zij is van mening dat wanneer de relatie met de derde nog niet is gestopt, of een van twee niet weet of dat gaat lukken, het eenvoudigweg niet mogelijk is om nieuw vertrouwen op te bouwen.
In de tientallen jaren dat ik met stellen werk, kan ik niet anders dan met Sue Johnson constateren dat een derde in het spel vernietigend is. Ik denk dat het een teken van gezondheid is als mensen dit niet aankunnen. Dat het voor hen pleit als het hen niet lukt om dit te accepteren. In plaats van overstag te gaan, trek ik hier met haar een grens.
Beslissen of je nog wel verder wilt met elkaar vraagt ruimte en tijd. We nemen een periode om te verkennen. We onderzoeken waar het contact met de derde voor het eerst begon. Wat de betekenis was van die relatie. Aan welke behoeften de derde kon voldoen. Wat het zal betekenen om dat weer los te laten. Maar ook wat voor jou belangrijk is in het leven. Wat is liefde? Waaraan ijk je je? Je gevoel? Je waarden? Wat is voor jou van waarde? Vrijheid? Trouw blijven? Waar baseer je die waarden op? De mening van de meerderheid? Je geloof? En hoe lukt het om trouw te blijven aan die waarden? En wat als dat niet meer lukt?
Een intensieve periode volgt met heel veel om over na te denken en te verwerken. Maar dit kan niet eindeloos. Er komt een moment dat er opnieuw toewijding nodig is. Van harte.
Als dat niet meer lukt, en de schade onherstelbaar blijkt te zijn, moet dit pijnlijke feit onder ogen worden gezien. Als dit wel lukt en nieuwe toewijding een wens van beide is, kunnen zij gaan opbouwen, ook al is het vertrouwen nog zo broos en kwetsbaar.
Altijd brengt de heftige ervaring van ontrouw een blijvende verandering teweeg in de relatie. Een verandering die voor altijd een litteken veroorzaakt, maar die ook verrassend verrijkend kan zijn.
