Een genogram is een korte stamboom van je familie. Meestal wordt gekozen voor een overzicht tot je grootouders. Drie generaties dus.
Dit genogram wordt gemaakt om meer inzicht te krijgen in je achtergrond. Het maakt overzichtelijk hoe de relaties zijn (geweest). Er wordt gebruik gemaakt van symbolen en allerlei belangrijke dingen kunnen erop aangetekend worden. Het is een mooie manier om de feiten in kaart te brengen. Terwijl dit genogram wordt gemaakt, worden er vragen gesteld om een en ander in kaart te brengen. Meestal wordt dit eerst globaal getekend en kan het later ingevoerd worden in een programma op de computer, zodat er een mooi duidelijk overzicht ontstaat.
Het blijkt vaak helpend te zijn om even te weten waar je staat in je familieverhaal. Om even met de beide benen in het familiesysteem te gaan staan en je te realiseren waar je vandaan komt en wat je hebt meegenomen. Zowel pijnlijke ingrijpende gebeurtenissen als mooie kanten van het familieverhaal krijgen een plaats.
Soms, als mensen hun genogram zien, realiseren ze zich extra goed wat een ingewikkeld verhaal het soms geworden is. Mensen zijn overleden, soms meerdere malen gescheiden. Of er zijn kinderen uit verschillende huwelijken en daardoor samengestelde gezinnen ontstaan.
Het is een vorm van erkenning om iemands familieachtergrond serieus te nemen en stil te staan bij het levensverhaal.
Behalve de feiten, kunnen aan de hand van het familieoverzicht ook andere vragen worden gesteld. Als contextueel hulpverlener zoom je ook in op een andere dimensie, o.a. op de balans van geven en ontvangen, op loyaliteiten en op destructief recht. Wat heb je meegekregen aan normen en waarden en wat wil je ervan houden? Kan dat? Mag dat? Welke plek heeft iemand binnen het familiesysteem? Hoe ben je van betekenis voor elkaar. Mocht je kind zijn? Bij wie kon je terecht als je het moeilijk had?
Je tast af of cliënten erkenning hebben gekregen voor wat zij hebben gegeven. Je tast af of iemand vrij is om keuzes te maken, of dat er misschien opgelegde verwachtingen zijn, of familiegeheimen.
Als kind besef je niet wat het later betekent om te zijn opgegroeid in een gezin waar niet over gevoelens gesproken kon worden, of waar je hebt moeten zorgen voor een zieke ouder. Pas in het contact met anderen ga je het verschil merken en ga je je afvragen waarom er altijd gezwegen is over bepaalde gebeurtenissen en wat dit heeft teweeggebracht tussen mensen in een gezin.
Ik gebruik het genogram op verschillende manieren. Zo is het prettig om het steeds op tafel te leggen, zodat we er naar kunnen kijken en namen en relaties duidelijk en overzichtelijk zijn. Soms nemen mensen ook foto’s mee. Wat ik er ook bij gebruik zijn duplo- poppetjes, om een familieopstelling te maken op tafel. Dit is een manier van werken waar ik een cursus voor heb gevolgd, speciaal om het bij het contextuele gedachtegoed te kunnen gebruiken. Allerlei begrippen kunnen op deze manier eenvoudig worden uitgelegd en uitgebeeld. Het blijkt vaak enorm helpend te zijn en mensen gaan er al snel in mee.
Verder heb ik een interview gemaakt wat cliënten kunnen gebruiken om eens te vragen aan hun vader of moeder hoe het was. Hoe zij het hebben gehad in hun gezin, wat voor hen ingrijpend was of heel dierbaar. Dit interview heeft vaak mooie gevolgen en brengt soms weer beweging in vastgelopen relaties.
Al met al geeft het genogram een mooie start van een begeleidingsproces.
