De komende weken – op weg naar Pasen – lees ik in de Bijbel over wat geschreven is over het lijden en sterven van Jezus. Ik vergelijk de verhalen van de vier evangeliën en probeer de overeenkomsten en de verschillen op te merken. Zo staan er details in het ene evangelie waarover je in het andere niets leest. Ik vind dat mooi, omdat dit laat zien dat het authentieke verhalen zijn. Ieder heeft dat op zijn eigen manier beleefd en opgeschreven.
Als je van jongs af aan deze verhalen leest, weet je onderhand wel waar het over gaat, maar iedere keer ontdek ik toch weer iets bijzonders. Zo las ik over het verhoor van Jezus door Herodes, nadat Hij al eerder door Pilatus was verhoord. Niemand kon Jezus beschuldigen van iets waarvoor Hij de doodstaf verdiende, maar daarmee namen de mensen geen genoegen. Zij bleven eisen dat Hij veroordeeld zou worden. Hij werd van de een naar de ander gestuurd, door de machthebbers bespot, beschuldigd en vernederd. En dan staat er een tekst tussen die mij opeens opvalt: Herodes en Pilatus werden op diezelfde dag vrienden, terwijl zij altijd elkaars vijanden waren geweest.
Zij werden vrienden in het kwaad.
Dat doet mij terugdenken aan mijn basisschool. Samen pesten is leuker dan alleen. Een bondje vormen om een kwetsbaar iemand te pakken te nemen, begint al heel vroeg. Toen ik zelf een keer het mikpunt was van pesten, werd ik zo kwaad dat ik de dader beloofde de volgende dag een lange broek aan te trekken en hem ‘te pakken’. En zo gebeurde het dat ik de dag daarna iemand tegen de grond ‘werkte’ en nooit meer last van hem heb gehad. Misschien omdat ik opgroeide in een gezin met vijf broers? Ik denk eerder dat ik zo veel onrecht voelde dat ik vond dat er iets aan gedaan moest worden.
Het vrienden worden in het kwaad gaat ook verder op de middelbare school, waar het zulke ernstige vormen kan aannemen dat leerlingen soms een eind aan hun leven maken. Volwassenen kunnen ook met elkaar het leven zuur maken van een collega, die daardoor onderuit gaat en het niet meer kan volhouden op het werk.
Hoe kan dit mensen voldoening geven? Hoe kan het dat het zo makkelijk is om mensen over te halen om mee te doen met pesten, vernederen, vermoorden en al die afgrijselijke dingen die we steeds meer horen? Hoe kunnen mensen voldoening hebben van het kwaad?
Op het moment dat ik deze blog schrijf, hoor ik dat er een aanslag is gepleegd in Utrecht en dat er doden zijn gevallen. Echt zo vreselijk om deze berichten steeds weer te horen. Het is nog maar een paar dagen geleden dat er in Nieuw-Zeeland een aanslag is gepleegd op een moskee, met vele doden tot gevolg.
Ik moet huilen van zo veel onrecht, haat en kwaadaardigheid. Op wereldniveau, als ik de gruwelijke verhalen hoor van mijn Syrische vriendin over het vermoorden van ontelbaar veel christenen. Maar ook dichtbij, van de conflicten tussen ouders en kinderen, van het verlies van contacten en het verdriet daardoor in families.
Wat mij erg ontroert zijn verhalen van mensen die het voor elkaar opnemen. Die zich niet laten verleiden om partij te kiezen en te moeten haten. Overal zijn mensen die proberen vrienden te maken in het goede. Mensen die goede woorden uitspreken over anderen en dat volhouden, ook als zij onder druk komen te staan. Extra mooi is het als dat lukt tussen mensen met verschillende politieke idealen, of geloofsovertuigingen.
Er zijn zo veel voorbeelden van mensen die vrienden zoeken in het goede. Erg onder de indruk ben ik altijd van overlevenden van oorlogen die niets anders willen dan mensen met elkaar verbinden. Zij zetten hun gebroken levens in om lezingen te geven op scholen om vrede en verdraagzaamheid te bevorderen. Ook indrukwekkend is het om te zien hoe vrouwen die erg hebben geleden onder machtsmisbruik, zich inzetten voor het welzijn van vrouwen over de hele wereld. Zo zijn er veel verhalen over mensen die hun destructieve verleden, hun lijden, ombuigen tot iets goeds voor de wereld. Verhalen die ons inspireren en die we nog veel meer zouden moeten lezen en horen.
Ik vraag me af wat ik had gedaan toen Jezus werd bespot en geslagen. Als ik daarover nadenk huilt mijn hart. Ik denk beslist dat ik het vreselijk had gevonden en dat ik daar nooit mee zou hebben ingestemd, maar ik denk dat ik, als het eropaan komt, misschien ook wel laf zou zijn geweest.
Wat doe ik nu als ik onrecht zie? Op de basisschool drukte ik dat letterlijk de kop in. Ik denk eerlijk gezegd dat ik dat nog wel eens zou willen doen. Onrecht kan je zo ontzettend boos maken. Dat moet ook en dat is ook goed! Het is helaas altijd weer een verleiding om kwaad met kwaad te vergelden. De grote uitdaging is om die boosheid op een goede manier om te vormen tot iets constructiefs; om die te richten op veiligheid, rechtvaardigheid en verbinding.
We hebben daarvoor troost en aanmoediging nodig. We hebben daarin allemaal een eigen taak, afgestemd op onze talenten en mogelijkheden.
Wat zou dat een mooie reactie zijn op het kwaad. Samen met zo veel mogelijk mensen van allerlei achtergronden: vrienden worden in het goede.
Het is alsof ik Jezus hoor zeggen: Mijn zegen heb je!
