Hoe komt het toch dat de meeste mensen denken dat alleen de ander baat heeft bij vergeven en niet wijzelf? Dat we alleen de ander een gunst bewijzen en niet onszelf? Is dit niet een groot misverstand, ook onder christenen, die meestal met dit thema vertrouwd zijn?
Het wordt steeds duidelijker, ook onder niet-gelovigen, dat vergeven alles te maken heeft met het belang van onze eigen gezondheid. Onderzoek wijst uit dat mensen die vergevingsgezind zijn een betere mentale en lichamelijke gezondheid hebben. Bevindingen die ook al klip en klaar te lezen zijn in de Bijbel.
Zolang we geloven dat we alleen de ander een plezier doen – en dat willen we nu juist niet want we hebben recht op onze boosheid en de dader moet eerst excuus aanbieden en boete doen en straf krijgen – onthouden we onszelf de bevrijding van een enorme last die terneer drukt en gevangen houdt. We blijven zitten met gevoelens van boosheid en onrechtvaardigheid. Het is de bekende weg om die te richten op een persoon en daar al onze gevoelens op te kunnen projecteren. Soms willen we dan niet eens dat diegene vergeving vraagt, want dat ontneemt ons de persoon op wie we onze gevoelens kunnen richten. En we hebben tenslotte recht op onze boosheid zolang we dat zelf willen, en zo makkelijk komt die ander er niet van af.
In mijn gesprekken met cliënten merk ik hoe mensen de hardnekkige misvatting hanteren dat de ander verantwoordelijk is voor onze gevoelens. Niet alleen de aanleiding, maar ook de verantwoordelijkheid voor onze gevoelens bij de ander neerleggen, maakt ons enorm afhankelijk en onvrij. Stel je voor dat de ander je nooit tegemoet zal komen, dan zit je dus je hele leven te wachten en te hopen en gaan jaren voorbij dat je lijdt onder de situatie, zonder dat je daar zelf iets aan kunt doen? Dat kan toch niet zo zijn? Doodzonde is dat!
Wat ik veel tegenkom, is dat mensen (onbewust) menen het recht te hebben om, na een pijnlijke gebeurtenis, zelf ook destructief te mogen zijn; naar de dader, naar hun omgeving en naar zichzelf. Dat zij meestal niet doorhebben hoe zij daardoor zelf de doorgever van het onrecht zijn.
Dat dit dus ook (onbewust) doorgegeven wordt aan anderen (bv hun kinderen) en dat zij hen daardoor de belangrijke les onthouden van het zelf verantwoordelijk leren zijn voor de eigen gevoelens.
De beweging naar buiten maken is de makkelijkste weg, de beweging naar binnen is lastiger en heeft te maken met het vermogen om te reflecteren, om de eigen gevoelens serieus te nemen en ze te zien als ‘van ons’ , om daar zelf verantwoordelijk voor te zijn, om die toe te laten en in de ogen te kijken en te beseffen waar je ten diepste naar verlangt en wat de ander niet heeft kunnen geven. Huilen om wat ons pijn heeft gedaan, uitspreken van teleurstellingen, erkennen van eigen behoeften, kan de haat en wraakgevoelens verzachten en ons milder laten kijken naar de ander en naar onszelf.
Om deze beweging naar binnen te kunnen maken, is respect, ruimte, tijd, aandacht en liefde, voor onszelf en van anderen zeer helpend.
Vergeven hoeft niet altijd samen te gaan met verzoenen. Soms lukt dat niet, soms hoeft het niet, soms kan het niet (bijvoorbeeld doordat de ander overleden is).
Het is mooi om te merken dat vanuit alle verschillende gebieden van de hulpverlening steeds meer wordt ontdekt over de grote kracht van het zelf verantwoordelijk leren zijn voor de eigen gevoelens. In moderne woorden: je kwetsbaarheid leren omarmen. Daar is eerlijkheid, wijsheid en moed voor nodig. Onderscheiding van wat er werkelijk aan de hand is en wat de meest constructieve weg is om daarmee om te gaan, vooral met het oog op een gezonde toekomst (ook van onze kinderen).
Het is mooi om te merken dat al die richtlijnen (die allang bekend zijn en in de Bijbel zijn beschreven), opnieuw worden uitgevonden en in andere woorden worden aangereikt aan mensen die daarin vastgelopen zijn.
Zo wordt gelukkig ook de gezonde richtlijn van vergeven steeds opnieuw ontdekt en wordt de grote waarde daarvan steeds weer doorgegeven aan de volgende generatie.
Kinderen zullen de belangrijke les van oprecht vergeven namelijk nooit vergeten, door hoe hun ouders, of anderen, hen daarin zijn voorgegaan. Ouders zullen de belangrijke les van oprecht vergeven nooit vergeten, door hoe hun kinderen, of anderen, hen daarin zijn voorgegaan.
