Op de drempel van het nieuwe jaar kijk ik nog even terug. Ik overdenk waarmee ik bezig ben geweest en wat mij heeft geraakt en wat ik hoop voor volgend jaar.
Zo was het dit jaar tien jaar geleden dat mijn man Jan overleed. Het was opnieuw een jaar waarin ik besefte hoe dankbaar ik ben voor mijn leven met hem, maar tegelijk was het een jaar waarin ik hem erg heb gemist. Bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals het trouwen van mijn dochter, het scheiden van mijn oudste zoon, het overlijden van mijn broer, miste ik het enorm om mijn blijdschap en mijn verdriet met hem te kunnen delen. Maar ook bij de minder ingrijpende, alledaagse dingen, denk ik vaak aan hem. Ik zou het boek wat ik las met hem willen bespreken, iets wat kapot is door hem willen laten maken. Ik zou mijn ongerustheid over poes Dusty willen delen, mijn verdriet om zo veel gebrokenheid willen laten omarmen.
Na tien jaar is dat verlangen er nog altijd. Het zit als een stukje gecomprimeerde heimwee in mijn hart en is – meestal zacht – voelbaar in mijn bovenlichaam. Er is op zich goed mee te leven, maar het is er altijd. Het is als een litteken. Een soort merkteken. Sommige gebeurtenissen, of geluiden triggeren die heimwee, heel apart is dat.
Hoe ga ik dan door het leven? Soms krijg ik die vraag, juist omdat ik door mijn eigen leven en het werken met mijn cliënten, altijd weer met gebrokenheid, lijden en ziekte wordt geconfronteerd. Mijn werk voor de stichting ‘Als kanker je raakt’ en het schrijven voor het EO-programma ‘Ik mis je’ maakt ook dat ik steeds weer bepaald word bij gemis en rouw.
Over die vraag hoe dit dan voor mij is, kan ik kort zijn: het is wie ik ben geworden. Zo loopt mijn leven. Sommige gebeurtenissen zijn kennelijk zo ingrijpend dat ze voor altijd verweven blijven met je leven. Het telkens opnieuw van dichtbij geconfronteerd worden met ziekte en sterven, maakt dat ik met de kwetsbaarheid van het leven verbonden blijf. Tegelijk is het zo verrijkend om elkaar nabij te zijn in tijden van lijden, dat ik dat niet meer anders zou willen. Het is een onlosmakelijk deel van mijn leven geworden. Ik heb me ermee verzoend en probeer mijn kennis en ervaring – juist op dit gebied – in te zetten. Ik leef met gemis en tegelijk is mijn leven verrijkt.
Dat maakt dat ik me ook in het afgelopen jaar weer heb verdiept in literatuur over o.a. palliatieve zorg, relatietherapie, omgaan met kanker, rouw en verlies, pastoraat, persoonlijke ontwikkeling en verder allerlei persoonlijke verhalen. Het blijft me boeien en verrijken. In mijn volgende blogs meer daarover.
Door al die boeken, lessen en gesprekken, kan het soms lijken alsof het leven maakbaar is. Door gebeurtenissen in mijn eigen gezin en leven weet ik echter heel goed dat dit niet zo is. Op veel dingen kun je je niet voorbereiden. Ze komen onverwacht, als een mokerslag, of als een vloedgolf die je leven binnenrolt. Dan lukt het soms niet meer om overeind te blijven, of je idealen hoog te houden. Dan komt het erop aan om het uit te houden met elkaar. Niet te oordelen. Om met respect elkaar te steunen en nabij te zijn.
Ondanks onze kwetsuren en ons verdriet blijft het een levenslange uitdaging en opdracht om het licht te blijven verwachten. Om de fakkel door te geven. Om te verwachten dat het licht wint van de duisternis.
Voor het nieuwe jaar hoop ik dat we hierin nog sterker en vastberadener mogen worden. Dat we de mensen die dit even niet kunnen opbrengen, kunnen meenemen. Dat we hen tussen ons in kunnen nemen. En ik hoop dat anderen ons meenemen als wij dat tijdelijk, of voorgoed, niet meer kunnen opbrengen.
Zo blijven we ook voor het nieuwe jaar verbonden in de verwachting dat ons leven, ondanks alles wat ons overkomt, zinvol en liefdevol zal zijn.
Looking back
On the threshold of the new year I look back on what has happened. I reflect on what I have been doing and what has affected me and what I hope for next year.
This year it was ten years ago that my husband Jan died. It was another year in which I realised how grateful I am for my life with him, but at the same time it was a year in which I missed him a lot. At important life events, such the marriage of my daughter, the divorce of my eldest son, the death of my brother, I missed it immensely to share my joy and my sadness with him. But I also often think of him in the less intensive, everyday things. I would like to discuss the book I read with him, to have him repair something that is broken in the house. I would like to share my worries about cat Dusty, to have him embrace my grief for so much brokenness.
After ten years, that desire is still there. It is like a piece of compressed homesickness in my heart which is – usually softly – tangible in my upper body. It is doable to live with it, but it is always there. It is like a scar. A kind of mark. Some events, or sounds, trigger that homesickness, it is very strange.
How do I go through life? Sometimes I get that question, precisely because I am always confronted with brokenness, suffering and illness through my own life and working with my clients. My work for the foundation ‘If cancer affects you’ and writing for the EO-program ‘I miss you’ also means that I am always confronted with loss and grief.
I can be brief about this question of how this is for me: it is who I have become. This is how my life goes. Some events are apparently so far-reaching that they remain forever intertwined with your life. Constantly confronting diseases and death again and again, makes me stay connected to the fragility of life. At the same time, it is so enriching to be close to each other in times of suffering, that I would not want it any other way. It has become an inseparable part of my life. I have reconciled myself with it and try to use my knowledge and experience – especially in this area. I live with loss and at the same time my life is enriched.
That means that in the past year I also studied literature on palliative care, relationship therapy, dealing with cancer, mourning and loss, pastoral care, personal development and other personal stories. It keeps fascinating and enriching me. In my next blogs I will write more about that.
Through all those books, lessons and conversations, it can sometimes seem as if life is feasible. However, due to events in my own family and life, I know very well that this is not the case. You cannot prepare for many things. They come unexpectedly, like a sledgehammer, or as a tidal wave that rolls into your life. Then you sometimes fail to stay upright, or to keep your ideals high. It comes down to staying with each other. Not to judge. To support each other with respect and be near.
Despite our injuries and our grief, it remains a lifelong challenge and task to continue to expect the light. To pass the torch. To expect the light to win from the darkness.
For the new year, I hope that we can become even stronger and more determined in this. That we can help the people who cannot deal with this for a while. That we can take them between us. And I hope others will take us with us if we can no longer do it alone, it temporarily or permanently.
In this way we also remain committed to the new year in the expectation that our lives, despite everything that happens to us, will be meaningful and loving.
