Toen ik een jaar of tien was, hing er een poster van de politieke partij van mijn vader waarvan hij voorzitter was bij onze voordeur. Vlak na het ophangen van die poster verscheen voor het slaapkamerraam van een van mijn oudere broers een poster van een partij die nogal tegengesteld van kleur was aan die van mijn vader. Hij werd daar stil en verdrietig van. Ik zag tranen in zijn ogen. Tranen van onbegrip, van ongerustheid en van teleurstelling. Dat maakte indruk op mij. Erover praten deden zij niet. In die tijd waren er bij ons thuis nog geen woorden voorhanden om in dialoog te gaan.
Deze herinnering staat symbool voor de vele gesprekken die niet zijn gevoerd, maar die wel belangrijk hadden kunnen zijn om verwijdering te voorkomen.
Deze gebeurtenis maakte dat ik mij als jong meisje al afvroeg waardoor deze afsplitsing werd veroorzaakt en waarom het mijn vader zo raakte. Rechts was recht en links was krom. De oorlog nog altijd vers in het geheugen kon mijn vader zich absoluut niet verplaatsen in andere wereldbeelden en opvattingen. Die waren niet alleen niet goed, maar levensbedreigend. Hij was bereid om voor de waarden waarvoor hij stond hard te werken en zo nodig te vechten. In gesprek gaan met zijn zoons was een onmogelijkheid. Je tegen die waarden verzetten, hoorde bij de leeftijd van de opgroeiende zoons, maar werd door mijn vader zo persoonlijk opgevat en daardoor zo beladen dat praten onmogelijk was.
Het loslaten van het gedachtegoed en de kleur van je ouders is voor veel jonge mensen een enorme uitdaging. Die pijn waarnemen, dat verdriet kunnen verdragen, valt niet mee. Het niet meer loyaal kunnen zijn, is iets wat sommigen zolang mogelijk uitstellen, waar zij zelfs hun hele leven niet aan durven te beginnen. De oorzaak zijn van het verdriet van je vader of moeder is iets wat moeilijk te verdragen is. Is dat alle moeite van het zoeken naar een eigen kleur wel waard?
De gekweldheid van een ouder kan een schuldgevoel geven aan kinderen om hun eigen weg te gaan. Om zelf te ontdekken, om fouten te maken, is namelijk ruimte nodig. Als kinderen gedwongen worden om loyaal te zijn op straffe van het verdriet van hun ouders is dat een sterke belemmering om tot een eigen identiteit te komen: wie ben ik, wat wil ik, wat geloof ik zelf en hoe wil ik leven?
Hoe zorg je als ouder voor een gezonde ruimte voor je kinderen om zelf afwegingen te maken, terwijl bepaalde waarden je erg aan het hart gaan? Het meest kostbare voor jezelf blijkt tegelijk soms beklemmend en ongrijpbaar voor de kinderen. Hoe zorg je als kind voor een respectvolle benadering van de kleur van je ouders, terwijl je toch de moed vat om je eigen weg te gaan? Het meest belangrijke voor jezelf is soms onbegrijpelijk en beangstigend voor je ouders.
Linksom of rechtsom, het is een grote uitdaging en een oefening om steeds in gesprek te blijven, om respect te hebben voor elkaars kleur, om de liefde en de verbondenheid altijd de hoogste prioriteit te geven. Of op andere levensgebieden: te zoeken naar wat samenbindt, wat constructief en verheffend is.
Liefde en loyaliteit kunnen alleen tot een gezonde verbondenheid uitgroeien in een bedding van vrijheid, ruimte en respect. Wanneer we die bedding waarnemen bij elkaar als ouders en kinderen zijn deze momenten zeer kostbaar. Die momenten zijn vruchtbaar voor een blijvende verbondenheid, ondanks soms grote verschillen in overtuiging.
Alleen linksom of rechtsom gaan, is niet levensvatbaar en richtinggevend. Soms moeten we onze kleur een kwartslag draaien zodat de kleur van de ander beter tot zijn recht kan komen. De kunst is om samen kleur‘rijker’ te worden, juist als de verschillen niet kunnen worden ‘opgelost’.
